Alkoholizm to jedna z najczęstszych przyczyn zgłaszania się do mnie po poradę psychologiczną. Jest to sytuacja, w której podstawowym objawem jest koncentracja na spożywaniu tej używki i ciągła/ nawracająca usilnie potrzeba picia.
Uzależnienie od alkoholu to jedna z najczęstszych przyczyn zgłaszania się do mnie po poradę psychologiczną. Jest to sytuacja, w której podstawowym objawem jest koncentracja na spożywaniu tej używki, i ciągła/ nawracająca usilnie potrzeba picia.
Wiele osób zastanawia się, jak sobie poradzić z uzależnieniem? Jak sprawdzić czy jestem uzależniony? Czy moje picie jest jeszcze bezpieczne? Na pewno sam fakt pojawienia się w głowie takich pytań powinien być dla nas sygnałem ostrzegawczym: zauważam, że coś się dzieje. W diagnozie i pracy psychologicznej, właśnie od tego zaczynamy: sprawdzenia co się dzieje i próby zrozumienia dlaczego. Z pomocą przychodzą nam testy psychologiczne, i przede wszystkim biblia czyli ICD10 (międzynarodowa klasyfikacja chorób).
W klasyfikacji ICD – 10 Uzależnienie od alkoholu znajdują się w kodzie F.10: Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane używaniem substancji psychoaktywnych.
6 kryteriów uzależnienia
- SILNE PRAGNIENIE LUB POCZUCIE PRZYMUSU PICIA ALKOHOLU (GŁÓD)
- UPOŚLEDZONA ZDOLNOŚĆ KONTROLI NAD PICIEM
- UPORCZYWE PICIE ALKOHOLU POMIMO SZKODLIWYCH NASTĘPSTW
- PRZEDKŁADANIE PRZYJMOWANIA ALKOHOLU PONAD INNE ZAJĘCIA I ZOBOWIĄZANIA, SILNE POCHŁONIĘCIE SPRAWĄ PICIA
- FIZJOLOGICZNE OBJAWY STANU ABSTYNENCYJNEGO POJAWIAJĄCE SIĘ, GDY UŻYCIE SUBSTANCJI JEST OGRANICZONE LUB PRZERYWANE
- ZMIANA TOLERANCJI WOBEC DZIAŁANIA ALKOHOLU
Aby diagnoza została potwierdzona, muszą być spełnione 3 z 6 powyższych kryteriów, w ciągu ostatniego roku.
Jak rozumieć poszczególne kryteria?
1. SILNE PRAGNIENIE LUB POCZUCIE PRZYMUSU PICIA ALKOHOLU (GŁÓD)
Zazwyczaj możliwy do rozpoznania w okresie abstynencji. Szczególnie silny, kiedy motywacja do zaprzestania picia jest motywowana zewnętrznie (np. okolicznością, złym samopoczuciem czy naciskami otoczenia). Powstrzymując się od używania substancji psychoaktywnej, osoba uzależniona może przez długi czas odczuwać napięcie związane z odstawieniem alkoholu. Napięcie to jest też często odpowiedzialne za problemy ze snem, obniżonym apetytem, rozdrażnieniem. Mogą pojawić się natrętne myśli o zachowaniach nałogowych. Może to z kolei prowadzić od obniżonej koncentracji uwagi, rozkojarzeniem, gubieniem wątku. Osoby uzależnione nieświadomie poszukują namiastek nałogowych zachowań – chętnie wspominają i rozmawiają o swoich „wyczynach”, marzą czy fantazjują o zażywaniu lub choćby opowiadają dowcipy o tematyce związanej z nałogiem.
Innym momentem dobrym do zaobserowania „głodu” jest moment ponownego zażycia po, nawet krótkim, okresie abstynencji. Zwykle towarzyszy temu poczucie euforii czy tzw „kopa”. Jest to spowodowane gwałtowną ulgą wywołaną spadkiem napięcia w ciele. Potrzeba przeżywania tego euforycznego „uwolnienia od napięcia” będzie prowadzić do zerwania z abstynencją.
2. UPOŚLEDZONA ZDOLNOŚĆ KONTROLI NAD PICIEM
Mowa o upośledzonej kontroli, a nie jej całkowitej utracie. Zdrowa kontrola jest wtedy, kiedy osoba sięgająca po alkohol robi to, bo tego chce, ma do tego warunki i w tym konkretnym przypadku jest to dla niej doświadczenie pozytywne. Przykładem takiej kontroli jest wypicie lampki szampana w czasie imprezy sylwestrowej. Osoba o zdrowej kontroli zażywania substancji psychoaktywnych robi to wtedy kiedy są spełnione pewne warunki, ale też nie doświadcza negatywnych uczuć kiedy te warunki nie są spełnione i sięgnięcie po używkę jest niemożliwe lub nieodpowiednie.
Osoba z upośledzoną zdolnością kontroli nie zawsze potrafi zapanować nad ilością, czasem lub okolicznościami zachowań nałogowych. Osoba uzależniona wcale NIE MUSI PIĆ CODZIENNIE. Może z łatwością zachowywać okresy abstynencji, aczkolwiek kiedy zaczyna pić trudno będzie mu wypić tyle ile planował, spędzić tyle czasu ile planował czy przestać wtedy, kiedy zakładał.
Te scenariusze mogą być różne, od popijania kilku piw po pracy lub picia tylko w weekendy, po tygodniowy ciąg picia „dzień i noc” zakończony poważnym zatruciem organizmu. Ta upośledzona kontrola często widziana jest przez otoczenie jako niesłowność, nieprzewidywalność, nieodpowiedzialność. Osoba uzależniona zaczyna kłamać, maskować i ukrywać swoje picie nie umiejąc skonfrontować się z własną bezsilnością wobec nałogu.
3. UPORCZYWE PICIE ALKOHOLU POMIMO SZKODLIWYCH NASTĘPSTW
W zrozumieniu tego kryterium kluczowe znaczenie ma słowo „świadomość”. Jest ono spełnione tylko jeśli osoba uzależniona wyraźnie zdaje sobie sprawę ze szkodliwych następstw zażywania przez nią danej substancji, a jednak nie wykazuje motywacji do zmiany zwyczajów lub ma poważne trudności z zaprzestaniem destrukcyjnych zachowań. Osoba uzależniona kontynuuje spożywanie alkoholu przed/w czasie pracy lub np. przed podróżą samochodem czy wizytą lekarską.
To kryterium również jest spełnione, kiedy kontynuuje się picie pomimo wyraźnych objawów zdrowotnych. Konsekwentne bagatelizowanie faktów świadczących o utracie zdrowia, popadania w konflikty z otoczeniem, czy problemy finansowe. Osoby uzależnione rozwijają mechanizmy obronne pozwalające im na kwestionowanie lub niedostrzeganie tych oczywistych faktów. Chcą spostrzegać substancję, od której są zależni, jako pomocną a jednocześnie pomijać jej negatywny wpływ na ich życie.
4. PRZEDKŁADANIE PRZYJMOWANIA ALKOHOLU PONAD INNE ZAJĘCIA I ZOBOWIĄZANIA, SILNE POCHŁONIĘCIE SPRAWĄ PICIA
Jest to faza, w której następuje spore zaniedbywanie innych niż picie źródeł gratyfikacji, zainteresowań, pracy, kontaktów towarzyskich.
Naturalną potrzebą każdego jest dążenie do przyjemności. Gratyfikacja jest jednym z najważniejszych motorów napędowych naszej motywacji. Im więcej mamy możliwości nagradzania siebie, tym łatwiej jest nam zachować dobrą energię, samopoczucie, motywację i nastrój. Bogaty repertuar zachowań nagradzających, takich jak spotkanie z przyjaciółmi, pójście na spacer, spędzenie czasu z najbliższymi, rozwijanie hobby, zajęcie się ulubioną aktywnością, poczytanie, obejrzenie filmu, zaangażowanie się w działania twórcze czy społeczne, jest dobrym predyktorem do stwierdzenia, że jest się bogatą wewnętrznie osobą.
Osoba uzależniona nie ma takich możliwości. W miarę rozwoju nałogu, zakres zachowań które poprawiają nastrój zawęża się, aż finalnie prowadzi tylko do sytuacji, w której alkohol stanowi jedyne źródło gratyfikacji, eliminując pozostałe opcje. W momencie trudności, umysł szuka najłatwiej dostępnego zachowania, które przyniesie ukojenie. „Napij się” działa jak cudowna recepta na wszelkie problemy. Przynajmniej chwilowo. Alkohol rozluźni i dostarczy tego pożądanego, przyjemnego stanu obniżania napięcia. Tak jak tabletka przeciwbólowa natychmiast uderza w te receptory, które potrzebują bodźca.
Alkoholik coraz więcej czasu i uwagi poświęca na szukanie okazji do napicia się czy zdobycia alkoholu. Tak więc dużo czasu osoba uzależniona spędza na planowaniu jak zdobędzie alkohol, zdobywaniu środków na jego zakup, etapu wypicia, odlotu a później powrotu do rzeczywistości. Siłą rzeczy jest to zajęcie czasochłonne i nie pozostawia dużo przestrzeni na angażowanie się w czynności, które nie prowadzą finalnie do stanu nietrzeźwości.
Przymus picia będzie też utrudniał planowanie spędzania czasu z osobami nie pijącymi. Plany nie zakładające okazji do upicia się alkoholik będzie podejmował bardzo niechętnie. Powoduje to oddanie coraz większej przestrzeni piciu, odseparowanie się od osób, które nie piją co prowadzi do uczucia pustki i samotności.
Nałóg uzyskuje najwyższy priorytet spośród dostępnych działań i wypiera wszystko inne, co mogłoby mu zagrażać. Osoba uzależniona nie chce dopuścić do świadomości faktów świadczących o tym, jak bardzo się zmieniła, ze względu na silnie gratyfikującą rolę zachowań nałogowych i ulgę, jaką przeżywa w momencie zażycia.
5. FIZJOLOGICZNE OBJAWY STANU ABSTYNENCYJNEGO POJAWIAJĄCE SIĘ, GDY UŻYCIE SUBSTANCJI JEST OGRANICZONE LUB PRZERYWANE
To kryterium dowodzi, że abstynencja lub dłuższy okres niepicia, jest stałym elementem każdego uzależnienia. Jest to moment, w którym alkoholik nie spędza tyle czasu na planowaniu aktywności związanych z piciem, ile wcześniej. Bliscy osoby uzależnionej widząc jej zmianę, mają nadzieję na to, że „poradził sobie z nałogiem i już nie pije”. Jednocześnie, osobom nieuzależnionym trudno zrozumieć, z jak ogromnymi i trudnymi do przetworzenia objawami odstawiennymi osoba uzależniona musi się zmagać. Te właśnie objawy są najczęstszą przyczyną powrotu do nałogu.
Czym jest zespół abstynencyjny? Jest to grupa objawów pojawiająca się u osoby uzależnionej po „odstawieniu” czy gwałtownym zmniejszeniu ilości zażywanej substancjilub po zaprzestaniu czy znacznym ograniczeniu nałogowego zachowania. W zespole abstynencyjnym oprócz zwyczajnych objawów zatrucia (każde zażycie substancji wywołujące nieprzyjemne skutki możemy tak określić) występują symptomy świadczące o wielokrotnym przekroczeniu bezpiecznej dawki zażywanej substancji oraz przystosowaniu się organizmu do zmienionego chemicznie sposobu funkcjonowania.
Objawy abstynencyjne mają różny czas trwania i różne nasilenie, i są to objawy „trudne do wytrzymania”, dlatego często uzależniony kieruje się do szpitala w celu „odtrucia” organizmu. Ciężkie zatrucie alkoholowe może być stanem zagrażającym życiu.
Najczęstsze objawy odstawienne: niepokój, lękliwość, drażliwość, przygnębienie; oraz zaburzenia somatyczne: drżenie ciała, osłabienie, problemy ze snem, wzmożona potliwość, różne bóle niewiadomego pochodzenia. Nierzadko pojawiają się też napady drgawkowe lub zaburzenia psychotyczne, np. omamy słuchowe lub wzrokowe. Objawy te są skutkiem długotrwałego i szkodliwego przyjmowaniem środka odurzającego, w wyniku czego dochodzi do silnego zatrucia organizmu. Stąd proces odstawiania bywa nazywany „odtruwaniem” lub „detoksykacją”.
6. ZMIANA TOLERANCJI WOBEC DZIAŁANIA ALKOHOLU
Zarówno w przypadku uzależnienia od substancji, jak i uzależnień behawioralnych (np. gry hazardowe, używanie internetu), w miarę upływu czasu i rozwoju uzależnienia rośnie częstość i nasila się ilość zachowań nałogowych. Organizm chorego przyzwyczaja się do pewnego poziomu substancji i z biegiem czasu wcześniejsza dawka jest niewystarczająca i nie przynosi upragnionego efektu.
Wyraźnie widać zmiany tolerancji u osób uzależnionych od alkoholu – początkowo narastające w znacznym tempie zapotrzebowanie na alkohol powoduje często przejście ze słabszych trunków na mocniejsze. Alkoholik w środkowej fazie rozwoju uzależnienia pije często znaczne ilości wódki, lub miesza ją z innym napojem alkoholowym, by po kilkudziesięciu latach nałogowego picia stwierdzić, że wódka „zaczęła mu szkodzić” i jest za droga. Staje się wówczas „smakoszem” tanich win i nalewek. Nie jest to reguła, ale obrazowy przykład zmian „upodobań” wywołanych zmianą tolerancji na alkohol.
Alkoholizm jest chorobą uniwersalną, ponieważ dotyka osoby z różnych grup społecznych i w każdym zakątku świata. Najczęstszą metodą leczenia uzależnienie od alkoholu jest długoterminowa terapia uzależnień.
Aby zdiagnozować uzależnienie od alkoholu osoba musi spełnić 3 z 6 kryteriów uzależnienia w ciągu ostatnich 12 miesięcy. Jeśli masz wątpliwość co do swojego stosunku do alkoholu, zachęcam Cię do wypełnienia TESTU lub umówienia konsultacji psychologicznej
Martwisz się, że Twoje picie wymyka się spod kontroli? Rozwiaż test