Relacje partnerskie mogą być źródłem ogromnego szczęścia, ale mogą też stanowić wyzwanie. John Gottman, jeden z czołowych badaczy związków, w swojej książce “Siedem zasad udanego małżeństwa” opisał cztery destrukcyjne wzorce komunikacyjne, które nazwał „Czterema Jeźdźcami Apokalipsy”. Pojawienie się tych schematów w związku może prowadzić do jego rozpadu. Na czym dokładnie polegają i jak ich unikać?
1. Krytycyzm (Criticism)
Krytyka różni się od konstruktywnej opinii czy skargi. Zamiast zwracać uwagę na konkretne zachowanie, krytycyzm uderza w charakter partnera. Przykładem może być: „Zawsze jesteś taki nieodpowiedzialny” zamiast „Byłoby mi łatwiej, gdybyśmy wspólnie angażowali się w ważne sprawy”.
Jak unikać? Zamiast obwiniać, używaj komunikatu „ja”, np. „Czuję się przytłoczony, gdy nie pamiętasz o rachunkach. Możemy to jakoś rozwiązać razem i ustalić, kto za co odpowiada?”. Przydatne będzie ćwiczenie empatycznego słuchania i technik Komunikacji bez przemocy (NVC).
2. Pogarda (Contempt)
To jeden z najbardziej destrukcyjnych czynników w związku. Pogarda objawia się poprzez sarkazm, wyśmiewanie, przewracanie oczami czy lekceważące komentarze. Pokazuje brak szacunku i może powodować, że druga osoba czuje się poniżana. Skup się na małych rzeczach, które partner robi na co dzień i spróbuj docenić nawet najmniejsze wysiłki.
Jak unikać? Zamiast skupiać się na negatywach, pielęgnuj wdzięczność i docenianie partnera. Codzienne wyrażanie uznania może znacząco poprawić atmosferę w związku i sprawić, że sam/a będziesz myśleć o swojej relacji jako bardziej wartościowej.
3. Postawa obronna (Defensiveness)
Jest to reakcja na krytykę, która polega na bronieniu się i przerzucaniu winy na drugą osobę. Przykład: „To nie moja wina, że spóźniliśmy się na spotkanie – to ty za długo się szykowałaś!”. Takie zachowanie eskaluje konflikt zamiast go rozwiązywać.
Jak unikać? Zamiast się bronić, warto przyjąć część odpowiedzialności i spróbować empatycznie zrozumieć perspektywę drugiej osoby. Przykładowo: „Masz rację, mogłem/łam wcześniej się przygotować”.
4. Mur obronny (Stonewalling)
To całkowite zamknięcie się w trakcie konfliktu – milczenie, unikanie kontaktu wzrokowego czy wycofanie się emocjonalne. Partner stosujący tę strategię może wydawać się obojętny, co powoduje, że druga osoba czuje się ignorowana i bezradna.
Jak unikać? Jeśli czujesz, że emocje cię przytłaczają, zrób przerwę i wróć do rozmowy, gdy będziesz spokojniejszy. Możesz powiedzieć: „Potrzebuję chwili, żeby się uspokoić, ale chcę wrócić do tej rozmowy za 20 minut”.
„Najlepszym sposobem na wzmocnienie związku jest budowanie kultury wzajemnego szacunku i podziwu. To fundament, który pozwala partnerom czuć się bezpiecznie i docenianie każdego dnia”.
Jak wzmacniać związek zamiast go niszczyć?
Gottman podkreśla, że zdrowe związki opierają się na wzajemnym szacunku, empatii i otwartej komunikacji. Oto kilka wskazówek:
- Praktykuj wdzięczność i doceniaj partnera na co dzień.
- Rozwiązuj konflikty, skupiając się na problemie, a nie na osobie.
- Angażuj się w aktywne słuchanie – okaż zainteresowanie i postaraj się zrozumieć emocje partnera.
- Spędzaj wspólnie wartościowy czas, pielęgnując bliskość i intymność.
Każda relacja wymaga pracy, ale eliminacja „Czterech Jeźdźców Apokalipsy” może znacząco poprawić jej jakość. Świadomość tych wzorców to pierwszy krok do stworzenia zdrowej, trwałej i szczęśliwej relacji.